മിത്രനികേതൻ

മിത്രനികേതൻ (അർത്ഥം: സുഹൃത്തുക്കളുടെ വീട്) പത്മശ്രീ സ്ഥാപിച്ച ഒരു സർക്കാരിതര സംഘടനയാണ്. 1956-ൽ കെ.വിശ്വനാഥൻ, വ്യക്തികളുടെ സമഗ്രവികസനത്തിലൂടെ സമൂഹത്തിൻ്റെ പുരോഗതി എന്ന പ്രഖ്യാപിത ദൗത്യവുമായി. കേരളത്തിൻ്റെ തലസ്ഥാനമായ തിരുവനന്തപുരത്ത് നിന്ന് 25 കിലോമീറ്റർ അകലെ വെള്ളനാട്ടിലാണ് മിത്രനികേതൻ പ്രവർത്തിക്കുന്നത്.   വിദ്യാഭ്യാസം, സുസ്ഥിര കൃഷിയുടെ വികസനം, ഗ്രാമീണ സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ വികസനം, സ്ത്രീ ശാക്തീകരണം എന്നിവയാണ് ഇതിൻ്റെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ.    പത്മശ്രീ. ശാന്തിനികേതനിലെ പഠനത്തിനും സേവാഗ്രാമിലെ പ്രവൃത്തി പരിചയത്തിനും ശേഷം കെ.വിശ്വനാഥൻ മിത്രനികേതൻ സ്ഥാപിച്ചു.  ടാഗോറിൻ്റെയും ഗാന്ധിയുടെയും വിദ്യാഭ്യാസ, സാമൂഹിക വികസന ആശയങ്ങൾ ശ്രീ. 1956-ൽ വിശ്വനാഥൻ മിത്രനികേതൻ ആരംഭിക്കും. കഴിഞ്ഞ 70 വർഷമായി മിത്രനികേതൻ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനും പരിശീലനത്തിനും മറ്റ് വികസന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കുമുള്ള സൗകര്യങ്ങളുള്ള ഒരു ഗ്രാമീണ സ്ഥാപനത്തിൻ്റെ രൂപത്തിൽ വികസിച്ചു.

​

വ്യക്തി ശാക്തീകരണം, ഗാർഹിക തലത്തിലുള്ള കാർഷിക ഉൽപാദനത്തിൽ സ്വയം പര്യാപ്തത, വരുമാനം ഉണ്ടാക്കുന്നതിനുള്ള പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ വിനിയോഗം, ഉചിതമായ സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ വികസനവും കൈമാറ്റവും എന്നിവയിലേക്ക് നയിക്കുന്ന സമൂഹാധിഷ്ഠിത വിദ്യാഭ്യാസത്തിലും വികസനത്തിലും ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്ന ഗാന്ധിയൻ തത്വങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ് മിത്രനികേതൻ പ്രവർത്തനങ്ങൾ. മൺപാത്ര നിർമ്മാണം, പട്ട് നെയ്ത്ത്, കയർ, മുള & ഞാങ്ങണ ക്രാഫ്റ്റ്, ഖാദി എന്നീ മേഖലകളിൽ പരമ്പരാഗത കരകൗശല വസ്തുക്കളെ മിത്രനികേതൻ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു. വെള്ളനാട് ബ്ലോക്കിലെയും തിരുവനന്തപുരം ജില്ലയിലെ നിരവധി ആദിവാസി ഊരുകളിലെയും സാക്ഷരതാ പരിപാടികളിലൂടെ സംസ്ഥാനത്തിൻ്റെ സമ്പൂർണ സാക്ഷരതാ നേട്ടത്തിന് സംഘടന സംഭാവന നൽകി. ഗ്രാമീണ സഹകരണ സംഘങ്ങളെ (കർഷക സഹകരണ സംഘങ്ങൾ, ഖാദി സഹകരണ സംഘങ്ങൾ, മുള സഹകരണ സംഘങ്ങൾ) പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ബയോ-ഗ്യാസ്, ചെലവ് കുറഞ്ഞ ശുചിത്വം, കാർഷിക സാങ്കേതികവിദ്യകൾ, ജലസംഭരണി തുടങ്ങിയ ഉചിതമായ സാങ്കേതിക വിദ്യകൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും മിത്രനികേതൻ നേതൃത്വം നൽകി. അതുപോലെ, കാർഷിക, കാർഷികേതര മേഖലകളിൽ വലിയ തോതിൽ ഗ്രാമീണ തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിൽ സംഘടന അതിൻ്റെ ശക്തി സംഭാവന ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.  കുട്ടികൾ, യുവാക്കൾ, സ്ത്രീകൾ, കർഷകർ തുടങ്ങി ശരാശരി 5000 പേർക്ക് മിത്രനികേതൻ്റെ വിവിധ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ നിന്ന് ഓരോ വർഷവും പ്രയോജനം ലഭിക്കുന്നു. കൂടാതെ, ഇന്ത്യയിൽ നിന്നും വിദേശത്തു നിന്നുമുള്ള ധാരാളം സന്ദർശകർ, എക്സ്പോഷർ സന്ദർശനങ്ങൾ, സന്നദ്ധ പ്രവർത്തന അനുഭവങ്ങൾ, പഠനങ്ങൾ, ഗവേഷണങ്ങൾ എന്നിവയ്ക്കായി മിത്രനികേതൻ്റെ സൗകര്യങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നു. കാലക്രമേണ, 50 ഏക്കർ ഭൂമിയിൽ ആദിവാസി കുട്ടികൾക്കായുള്ള റെസിഡൻഷ്യൽ സ്‌കൂൾ, മിത്രനികേതൻ പീപ്പിൾസ് കോളേജ്, കൃഷി വിജ്ഞാന കേന്ദ്രം (ഇന്ത്യൻ കൗൺസിൽ ഓഫ് അഗ്രികൾച്ചറൽ റിസർച്ചിൻ്റെ ഫാം സയൻസ് സെൻ്റർ, ന്യൂഡൽഹി),  റൂറൽ ടെക്‌നോളജി സെൻ്റർ, ട്രെയിനിംഗ് എന്നിങ്ങനെ വളർന്നു. കം പ്രൊഡക്ഷൻ സെൻ്ററുകൾ (TPCകൾ), ബേക്കറി,  പഴ സംസ്കരണ കേന്ദ്രം, മൺപാത്ര നിർമ്മാണം, നാളികേര നാരുകൾ എന്നിവയുടെ മൂല്യവർദ്ധന ലക്ഷ്യമിടുന്ന പ്രവർത്തനങ്ങൾ.   മിത്രനികേതനിലെ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശ മാതൃക ഇതാണ്, ‘വിദ്യാഭ്യാസ കേന്ദ്രീകൃത കമ്മ്യൂണിറ്റിയിൽ കമ്മ്യൂണിറ്റി കേന്ദ്രീകൃത വിദ്യാഭ്യാസം, കമ്മ്യൂണിറ്റി കേന്ദ്രീകൃത വിദ്യാഭ്യാസത്തിൽ വിദ്യാഭ്യാസ കേന്ദ്രീകൃത കമ്മ്യൂണിറ്റി.’  തുടങ്ങുന്നത് മുതൽ ഗ്രാമീണ വികസന പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണ് മിത്രനികേതൻ.   ഔപചാരികവും അനൗപചാരികവുമായ വിദ്യാഭ്യാസത്തെ അതിൻ്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ സമന്വയിപ്പിക്കാൻ അത് പരിശ്രമിക്കുകയും ആവശ്യാധിഷ്‌ഠിതവും ജീവിതാധിഷ്‌ഠിതവുമായ ആശയം പിന്തുടരുകയും ചെയ്യുന്നു. പതിറ്റാണ്ടുകളായി അതിൻ്റെ പ്രവർത്തനം ശക്തമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയിട്ടുണ്ട്, ഇന്ന് സമൂഹ വികസനത്തിനും വ്യക്തി ശാക്തീകരണത്തിനും പിന്തുണ നൽകുന്ന മിത്രനികേതൻ്റെ പ്രവർത്തനം ലോകമെമ്പാടുമുള്ള മറ്റ് എൻജിഒകൾക്ക് മാതൃകയാണ്.

​

​

മിത്രനികേതൻ അതിൻ്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളിലൂടെ വ്യക്തിയുടെയും കുടുംബത്തിൻ്റെയും സമൂഹത്തിൻ്റെയും സമഗ്രമായ വികസനം മികച്ച സംയോജിത വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായത്തിലൂടെ കൈവരിക്കാൻ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. അയൽ ഗ്രാമങ്ങളിലെ സ്‌കൂളിൽ പോകുന്ന കുട്ടികൾക്ക് അനുബന്ധ വിദ്യാഭ്യാസ പരിപാടികൾ നൽകുന്ന പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ നിന്ന് ആരംഭിച്ച്, ഇന്ന് ഇത് ഗ്രാമീണ / ആദിവാസി കുട്ടികളുടെ വിദ്യാഭ്യാസ-പരിശീലന ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്ന ഒരു ഗ്രാമീണ സർവ്വകലാശാലയോട് സാമ്യമുള്ളതാണ്, പക്ഷേ ഇത് ഗ്രാമീണ യുവാക്കൾ, വീട്ടമ്മമാർ, ചെറുകിട, നാമമാത്ര വിഭാഗങ്ങളിലേക്ക് വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. കേരളത്തിൻ്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള കർഷകർ, ഗ്രാമീണ കൈത്തൊഴിലാളികൾ, എൻജിഒ പ്രവർത്തകർ. “ഇന്നത്തെ പരിവർത്തന ലോകത്ത്, വികസനം എന്ന ആശയത്തെ എങ്ങനെ സമീപിക്കുന്നുവെന്നും മാനുഷികതയെ സമവാക്യത്തിലേക്ക് തിരികെ കൊണ്ടുവരുന്ന വിധത്തിൽ നമ്മുടെ സമീപനത്തെയും രീതികളെയും എങ്ങനെ പുനഃക്രമീകരിക്കുന്നുവെന്നും നാം പരിശോധിക്കണം. ഈ പുനർ-ഓറിയൻ്റേഷനിൽ ഞങ്ങളുടെ പ്രാഥമിക ദൗത്യം ആളുകളെ പ്രാപ്തമാക്കുക എന്നതാണ്; കുടുംബത്തിൻ്റെയും സമൂഹത്തിൻ്റെയും ഭാഗമായ വ്യക്തികൾ സ്വന്തം ജീവിതസാഹചര്യങ്ങൾ നിർണയിക്കുന്നതിലുള്ള സ്വന്തം ശക്തിയെക്കുറിച്ച് ഓർമ്മിപ്പിക്കുമ്പോൾ മാത്രമേ വികസനം ഉണ്ടാകൂ. കുട്ടികളുടെ വിദ്യാഭ്യാസം, പ്രത്യേകിച്ച് സാമൂഹികമായും സാമ്പത്തികമായും പിന്നാക്കം നിൽക്കുന്ന ഗോത്ര പശ്ചാത്തലങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരുടെ വിദ്യാഭ്യാസമാണ് മിത്രനികേതൻ്റെ പ്രാഥമിക ശ്രദ്ധ, കാരണം ആ കുട്ടികൾ അവരുടെ കുടുംബങ്ങളെയും അവരുടെ സമൂഹങ്ങളെയും സേവിക്കുകയും പിന്തുണയ്ക്കുകയും ചെയ്യും. വ്യക്തികളുടെ സമഗ്രവികസനത്തിലൂടെ ഗ്രാമീണ സമൂഹങ്ങളെയും സമൂഹത്തെയും മൊത്തത്തിൽ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാനാകും എന്നതാണ് മിത്രനികേതൻ്റെ പ്രധാന വിദ്യാഭ്യാസ തത്വം, മിത്രനികേതൻ്റെ എല്ലാ പരിപാടികളും ഈ കാഴ്ചപ്പാടിനെ പിന്തുണയ്ക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. 2023 ജൂൺ മുതൽ, യുഎൻ ഇക്കണോമിക് ആൻഡ് സോഷ്യൽ കൗൺസിലുമായി മിത്രനികേതന് പ്രത്യേക കൺസൾട്ടേറ്റീവ് പദവി നൽകിയിട്ടുണ്ട്. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക്....